کسب و کار در حوزه تورگردانی

دوره‌های آموزشی کسب و کار در حوزه تورگردانی توسط محسن فاتحی

چرا دانستن مسیر کسب و کار در حوزه تورگردانی مهم است؟
 

• به دنبال چیزهایی می‌رویم که علاقه داریم.
• تصویر ذهنی شفافی برای آینده کاری پیدا خواهیم کرد.
• هدف گذاری موثرتری خواهیم داشت.
• انگیزه‌هایمان بهتر کشف خواهیم کرد.
• اراده قوی‌تری در مسیر کسب و کار خواهیم داشت.
• نقشه راهمان را دقیق‌تر خواهیم دانست.

تور لیدری یا راهنمای تور؟

در اینجا هر دو به یک معنی به کار می‌رود.

انواع راهنمای تور (تورلیدر)

این دسته‌بندی، در ایران رایج است. ممکن است در کشورهای دیگر این طبقه‌بندی متفاوت و تعداد آن بیشتر یا کمتر باشد. مثلا در ایتالیا تور لیدری که کارت فعالیت در فلورانس ایتالیا را دارد، امکان ارائه خدمات در شهرهای دیگر را ندارد. تور لیدری موزه‌ها در ایتالیا، تخصص دیگر تور لیدری در این کشور است.

انواع راهنمای تور در ایران
 

• راهنمای فرهنگی (ایرانگردی و جهانگردی)
• راهنمای طبیعت‌گردی (اکوتورلیدر) 
• راهنمای تخصصی سافاری 
• راهنمای تخصصی گردشگری با دوچرخه
• راهنمای تخصصی پرنده‌نگری
• راهنمای تخصصی گردشگری کودک
• راهنمای تور کوهستان
• راهنمای زمین گردشگری (ژئوتوریسم)
• راهنمای تخصصی حیات وحش
   

راهنمای طبیعت‌گردی (اکوتورلیدر)

طبق تجارب دالاهو حدود 4 تا 5 سال، بهترین محدوده سنی فعالیت در این بخش بین 20 تا 40 سال (استثنائات خاص و بسیار محدود وجود دارند)

مثال: سابقه تور لیدری آقای کریم شادفر 239 روز تورلیدری، 99 بار تورلیدر، 11 بار کمک لیدر

ادامه فعالیت در حوزه گردشگری بعد از 3 یا 4 سال تورلیدری طبیعت‌گردی
 

• زبان: ترجیحا انگلیسی، جهت اجرای تورهای اینکامینگ، زبان‌های دیگر که می‌تواند مد نظر قرار گیرد شامل زبان‌های روسی و چینی است. 
• دانش و مهارت تور ورودی: این حوزه درآمد را پایدارتر خواهد کرد.
• آسیب فیزیکی: مراقبت از سلامتی
• دانش و مهارت تور فرهنگی: این حوزه زمینه  فعالیت شما را تا هر زمانی که توانایی جسمانی داشته باشید، برای‌تان فراهم می‌کند.
• خوش نامی: از جمله مسایلی که در یافتن مسیرهای تازه در این کسب و کار به یاری ما می‌آید

راهنمای فرهنگی (ایرانگردی و جهانگردی)

تا زمانی که توان جسمانی مناسب داشته باشید، محدوده سنی فعالیت در این بخش از 20 سالگی تا 75 سالگی 

مثال: استاد ساسان که در سن 76 سالگی تور می‌برند.

راهنمای تخصصی دوچرخه

این بخش از تورلیدری حدود 4 تا 6 سال است، بهترین محدوده سنی فعالیت در این بخش بین 20 تا 40 سال (استثنائات خاص و بسیار محدود وجود دارند)

راهنمای تخصصی گردشگری کودک
 

تا زمانی که توان جسمانی مناسب داشته باشید، محدوده سنی فعالیت در این بخش از 20 سالگی تا 75 سالگی است.

راهنمای تور کوهستان
 

این بخش از تورلیدری حدود 4 تا 6 سال است، بهترین محدوده سنی فعالیت در این بخش بین 20 تا 40 سال (استثنائات خاص و بسیار محدود وجود دارند)

مثال: آقای سلیم شالون

انواع راهنمای تور نوعی دیگر

 

• راهنمای ملی (National guide):
  
  نقش و مسئولیت سنگینی دارد، که در ایران از ابتدا تا انتها همراه تور است. این راهنما کسی است که توسط آژانس کارگزار مجری تعیین می شود. در اغلب موارد همزبان گروه است. در حقیقت او رابط بین گروه و جامعه مقصد است و در عین حال حافظ منافع آژانس و مسافران است.
   
• راهنمای محلی (Local guide):
  
  فقط در محل همراه تور است، معمولا در ایران توسط راهنمای ملی تعیین می شود و در حالی که راهنمای ملی حضور دارد راهنمای محلی نیز حضور دارد. او بهتر از راهنمای ملی به راه‌­های منطقه و سایت‌­های مورد بازدید تسلط دارد و با نهادینه شدن صنعت توریسم در هر کشوری نقش پررنگ­تری در صنعت می یابد.
  
   
• راهنمای مقطعی (Step-on-guide):
  
  در یک مقطع کوتاه همراه تور است، از راهنمای محلی تخصصی‌­تر است.مانند راهنمایان مستقر در موز‌ه‌‌ها.
  
   
• دستیار (Assistant):
  
  فقط در ترانسفرها شرکت می کند، و به فرودگاه می رود و گروه را تحویل می گیرد و در انتها نیز همراه گروه به فرودگاه می رود، که در حال حاضر بسیاری از آژانس‌­ها این کار را به تورلیدر اصلی واگذار می کنند تا آشنایی اولیه گروه با او انجام پذیرد. تعریف دیگری نیز در ایران برای دستیار مرسوم است؛ و آن این که دستیار به راهنمای کم تجربه‌­ای گفته می‌شود که همراه با راهنمای اصلی با گروه فرستاده می‌شود و حالت کارآموز را دارد، در اغلب موارد به وی دستمزد پرداخت نمی‌شود و یا حتی گاهی تورگردان از او هزینه‌­ای نیز دریافت می‌نماید.

درآمد تورلیدر چقدر است؟

میزان درآمد و دستمزد در تورلیدری
 

• تورهای داخلی: نرخ دقیقی ندارد و ریالی به ازای هر روز پرداخت میشود.
   
• تورهای خارجی: دستمزد به یورو یا دلار حدود 100 دلار به ازای هر روز است. کلیه خدماتی که به مسافران داده می‌شود به تورلیدر هم داده خواهد شد مانند چند وعده صبحانه یا ناهار یا اقامت در هتل اما بقیه مخارج لیدر که خارج از خدماتی است که آژانس به مسافران ارائه داده است، در سفر بر عهده خود لیدر خواهد بود.
   
• تورهای محلی: کمتر از دیگر تورهاست. علت اقامت لیدر به مدت طولانی و مخارج هتل در این مدت است.
   
• تورلیدرهای کوهستان: از 300 تا 500 هزار تومان شروع شده و گاهی تا 700 هزار تومان به ازای هر روز محاسبه می‌شود.

درآمد تورلیدر راننده (Driver Guide)

مقایسه درآمد لیدرها و کارمندهای سازمانی

تورلیدری که نسبتا پرکار است و نه شخصی که در سال سه یا چهار تور را می‌برد در مدت یک ماه با اجرای 6 روزه خود حقوق پایه یک کارمند که در حدود یک میلیون و هشتصد را دریافت می‌کند. دستمزد مصوب آژانس‌های مختلف بر اساس نوع عملکرد و آیین نامه های درون سازمانی دستمزد در بخش‌های مختلف است.

سایر درآمد تور لیدرهای اینکامینگ
 

• ایجاد فساد برخی آژانس‌ها با دادن دستمزد کم و تشویق لیدر به گرفتن تیپ یا انعام
• تیپ: اروپایی‌ها و آمریکایی های اغلب بین 10 تا 30 درصد خدماتی را که دریافت می‌کنند، تیپ پرداخت می‌کنند. ولی این موضوع در فرهنگ چینی و ترک و خاورمیانه چندان جا نیفتاده است.
• کمیسیون: گرفتن کمیسیون از برخی فروشنده‌ها رایج است اما استفاده نادرست این موضوع باعث بروز فساد شده است.

خطرات و آسیب شناسی این شغل

مشکل بیمه

می‌توان از بیمه خویش‌فرما استفاده کرد. از کد کارگاهی سازمان میراث استفاده کرده و خود را بیمه کنید در این نوع بیمه، سفارت‌ها کپی سوابق بیمه را قبول می‌کنند در حالیکه در خویش‌فرما، سوابق بیمه شما مورد قبول سفارت قرار نمی‌گیرد. شرط آن عضویت در کانون انجمن‌های صنفی کارگری راهنمایان گردشگری است.

مشکل مصدوم شدن، کاهش یا افزایش بازار گردشگری و تاثیر بر درآمد، تاثیرات سیاسی بر روی گردشگری، عدم ثبات در زندگی جاری بدلیل شناور بودن سفرها و... (عدم تطابق تعطیلات خانواده و دوستان با سفر و کار)

برند شخصی در تورلیدری و نتایج مثبت و منفی آن

برند شخصی بسازیم یا خیر؟
 

با توجه به شرایط ویژه صنعت گردشگری، اشخاص با برند شخصی در این حوزه دارای اهمیت هستند. مثال: آقای گائینی و آقای میثم امامی که به دلیل نشان دادن کیفیت بالا و مورد قبول از خود و رفتار حرفه‌ای و خوشنامی، در فعالیت‌شان بسیار موفق هستند و بسیاری از آژانس‌ها به همین دلیل با ایشان فعالیت می‌کنند. برند شخصی آقای امامی است که با اینکه به سوئیس نرفته‌اند اما به ایشان پیشنهاد رفتن به این کشور می‌شود. فقط به دلیل حفظ شخصیت حرفه‌ای ایشان است. رفتار حرفه‌ای و با کیفیت (نحوه تعامل با مسافران بعد از سفر، نحوه تعامل با زنجیره تامین و...) اگر قادر به برگزاری توری نیستید، حتما اعلام کنید. برگزاری غیر حرفه‌ای تور همراه با مشکلات فراوان به وجه خود شما به عنوان یک لیدر خوب، لطمه می‌زند. رضایت مشتریان رضایت آژانس‌های کارگزار و همکار رفتار حرفه‌ای در صنعت گردشگری انضباط مالی صداقت فرد در برخورد با آژانس.

فعالیت رسمی و خاکستری در بخش تورلیدری

در هر صنفی فعالیت رسمی و غیر رسمی وجود دارد مثل تاکسیرانی یا ساختمان سازی اما در برخی موارد به سادگی نمی‌توان فعالیت غیر رسمی انجام داد مانند پزشکی. ایجاد معضلات محیط‌زیستی و فرهنگی با فعالیت بخش‌های غیررسمی تورهای داخلی شهر گردی و خارجی محل فعالیت غیر رسمی نیست. به دلیل کمبودهایی که در شهر وجود دارد و به دلیل عدم نظارت مناسبی که در طبیعت وجود دارد، گرایش به سمت فعالیت‌های غیررسمی در طبیعت بسیار شده است. در کوتاه‌مدت اگر لیدر به صورت شخصی کار کند شاید سود کند اما در بلندمدت لیدر مربوطه حداقل از لیست آژانس دالاهو حذف خواهد شد.

مقایسه دالاهو با گروه‌‎هایی غیررسمی

• پشتوانه تجربی و مالی
• پشتوانه سازمانی
• پشتوانه قانونی
• روابط موثر
• امنیت 
• آگاهی مسافران

فعالیت‌های ممنوع از دید سازمان


اجاره کانتر و اجاره دادن مجوز ممنوع است.

عواقب فعالیت فردی و بدون کارت تورلیدری
 

در صورت بروز مشکل برای مسافرتان تورلیدر مسئول است و از طرف مراجع قضایی محکوم خواهد شد حتی گاهی حکم قتل عمد برای ایشان صادر خواهد شد. تورگردانی بدون کارت مانند رانندگی بدون گواهینامه است. 

اگر کارت داشته‌باشید اما با مجوز آژانس تور خود را اجرا نکنید و اتفاقی در تور بیفتد شما مسئول هستید و برای‌تان مشکلات جدی ایجاد خواهد شد.

سایر شغل‌ها در حوزه گردشگری

• تورلیدری
• کارشناس فروش
• کارشناس عملیات
• کارشناس حسابداری
• کارشناس روابط عمومی
• کارشناس تولید محتوا آژانس یا مجلات
• مدیر فنی
• مدیرعامل
• راهنمای موزه
• کارشناس برگزاری رویدادهای گردشگری

اهمیت تجربه تور لیدری در فعالیت در آژانس
 

• برقراری ارتباط با مسافرها و برخورد با مسافرانی که ناراضی هستند.
•  تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی هنگام برگزاری تورها
•  یادگرفتن فروش به صورت حضوری
•  بستن تور و پکیج
•  ارتباطات درون و برون سازمانی

روال های اداری در آژانس گردشگری
 

• مالیات بر درآمد: اظهارنامه، رسیدگی، مالیات بر حقوق و...
• مالیات ارزش افزوده: اظهارنامه، معاملات فصلی، رسیدگی و...
• بیمه تامین اجتماعی: رسیدگی، مفاصا حساب، بیمه پرسنل و...
• ارگان‌های نظامی و انتظامی: مجوزها، کد ناجا، هماهنگی ها و...
• اماکن: رعایت عفت عمومی، اقامتگاههای تور و...
• شهرداری: پایان کار، عوارض، هزیه پسماند و…
• ای نماد، جامعه تورگردانان، کسب و کارهای مجازی، ثبت برند، ثبت شرکتها، وزارت کار، حساب بانکی، حسابرسی

مجوّز بند (ب) چیست؟

شرکت‌هایی که مجوز بند (ب) دارند، می‌توانند به برنامه‌ریزی، سازماندهی، اجرا و نظارت یک برنامه سفر در قالب پکیج تور یا بسته سفر اقدام کنند؛ به عبارتی دیگر، می‌توانند از یک تور یک روزه داخل شهر تا تورهای دور دنیا را برنامه‌ریزی و قیمت‌گذاری کنند و برای گرفتن مسافر در رسانه‌ها تبلیغ کنند. این شرکت‌ها می‌توانند اقدام به دریافت ویزا برای مسافران کرده و در سراسر جهان، هتل رزرو کنند.

تفاوت مجوز بند (ب) با (الف) و (پ) چیست؟

شرکت‌هایی که مجور فعالیت بند الف دارند حق صدور بلیط هواپیما (به هر صورت) و انجام خدمات مسافرت هوایی را دارند. این شرکت‌ها با رعایت قوانین هواپیمایی کشور، اقدام به صدور و فروش بلیط می‌کنند. 

شرکت‌هایی که در مسیرهای مکه، مدینه، کربلا، سوریه و دیگر مسیرهای زیارتی کار می‌کنند، باید دارای مجوز بند (پ) باشند. این مجوز با همکاری سازمان حج و زیارت ارائه می‌شود و متقاضیان پس از طی مراحل قانونی می‌توانند مجوز مربوطه را دریافت کنند. 

شرکت‌هایی که مجور بند (ب) دارند حق صدور بلیط هواپیما و حق فعالیت در مسیرهای زیارتی را به هیچ وجه ندارند و شرکت‌هایی که مجور بند (الف) و (پ) دارند نیز نمی‌توانند در حوزه‌هایی که شرکت‌های بند (ب) فعالیت دارند، سفر یا مسافری را قبول کنند.

شرایط دفتر و مدیر فنّی باید چگونه باشد؟

مساحت دفتر خدمات مسافرتی باید 40 الی 70 مترمربع باشد (بستگی به میزان تقاضا و موقعیت دارد با تشخیص مرجع صدور مجوز). علاوه بر آن که، محل دفتر باید کاربری تجاری یا اداری داشته باشد. مدرک معتبر رسمی مبنی بر تصرف مالکانه یا استیجاری محل دفتر باید ارائه شود. در مکانی قابل دسترس و دید عموم (مانند طبقه اول یا دوم) باشد. در مکانی باشد که با صنف‌های همسایه با او سنخیت داشته باشند. تجهیزات و امکانات مناسب فعالیت خود با تأیید مرجع صدور مجوز داشته باشد. 

متقاضیان تأسیس دفتر باید یک نفر را به عنوان مدیر فنی به مراجع مربوط، معرفی کنند. مدیر فنی باید شرایط زیر را داشته باشد: مسلط به یکی از زبان‌های خارجی (ترجیحاً انگلیسی) ارائه‌ی گواهینامه فارغ‌التحصیلی از آموزشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و مدارس حرفه‌ای خدمات مسافرتی و سیاحتی - جهانگردی یا مراکز آموزشی وزارتخانه‌های مرتبط

شرایط صدور مجوز چیست؟

1. ارائه‌ی محل مناسب برای دفتر کار
2. معرفی یک فرد به عنوان مدیر فنی دفتر
3. متقاضی باید نام و نشان دفتر خود را به مرجع صدور مجوز اعلام کند تا بعد از تأیید، مورد استفاده قرار بگیرد. تغییر نام و نشان بدون تأیید مرجع صدور مجوز ممنوع است. این نام و نشان باید مفهوم متناسب با فعالیت دفتر داشته باشد که نامتعارف نباشد. تغییر محل دفتر حتما باید با موافقت مرجع صادر کننده مجوز باشد.
4. متقاضی دریافت مجوز باید حداقل پنجاه میلیون ریال برای صدور مجوز به عنوان تضمین معتبر، به مرجع صدور مجوز پرداخت کند. این مبلغ هر دو سال یک بار با توجه به شاخص تورم که از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود، توسط مرجع صدور مجوز قابل افزایش است.
5. شخص حقوقی و حقیقی، تابعیت ایران داشته باشند.
6. موضوع فعالیت شخص حقوقی با فعالیت‌های موضوع آیین‌نامه ارتباط داشته باشد.
7. شخص حقیقی متدین به دین اسلام یا سایر ادیان رسمی در قانون اساسی باشد.
8. بنا به تأیید مراجع ذی‌صلاح، به مواد مخدر اعتیاد نداشته باشد.
9. گواهی عدم سوء پیشینه کیفری داشته باشند.
10. برای متقاضیان مرد، فرد حقیقی کارت پایان‌خدمت نظام وظیفه یا معافیت از آن را باید داشته باشد.
11. حداقل مدرک کارشناسی را داشته باشد.
12. شغل دیگر مانع فعالیتش، نداشته باشد.
13. حداقل 25 سال سن داشته باشد.
14. حداقل 3 سال سابقه کار مفید مرتبط با فعالیت مرتبط و صلاحیّت شغلی داشته باشد.

مراحل تقاضای مجوّز مدیر فنی

1. شروع ثبت‌نام در سایت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
2. مطالعه شرایط و ضوابط
3. در صورت داشتن شرایط آن، ثبت‌نام مدیر عامل
4. پر کردن پرسشنامه
5. نوشتن سوابق بیمه 
6. ثبت مدارک در سایت (عکس پرسنلی، تصویر کارت ملی، تصویر صفحه اول، صفحه وسط و آخر شناسنامه، تصویر کارت پایان خدمت (برای آقایان) و تصویر آخرین مدرک تحصیلی
7. بازبینی اطلاعات

مجوزها چگونه تمدید می‎شوند؟
 

اعتبار مجوز یک سال است و دارنده‌ی مجوز موظف است یک ماه قبل از انقضای مدت آن، نسبت به تمدید اقدام کند. برای تمدید مجوز بند ب، پس از بررسی‌های مورد نیاز مجوز تمدید می‎شود. دفتر باید اطلاعات مورد درخواست و گزارش عملکرد فعالیت خود را هر سه ماه یکبار ارائه دهد.