قبرستان ممنوعه تهران کجاست؟

قبرستان ممنوعه تهران که همان قبرستان دولاب است یکی از جاهای دیدنی شهر تهران محسوب می‌شود. در این قبرستان مدفن افراد برجسته و نامداری دیده می‌شود که از کشورهای لهستان، فرانسه و ایتالیا بوده است.

قبرستان دولاب که به قبرستان ممنوعه تهران شهرت یافته است 20 سالی است که دفن و کفنی در آنجا صورت نگرفته است. این گورستان به نام‌های دیگری مانند گورستان لهستانی‌ها، قبرستان اکبرآباد، قبرستان سلیمانیه، قبرستان ارتودکس‌ها، قبرستان کاتولیک‌ها و قبرستان آشوری‌ها معروف است. قبرستان دولاب که رسما در سال 115 تاسیس شده است در حقیقت گورستان مسیحیان ارمنی بوده است.

این قبرستان مساحتی بالغ بر۷۵ هزار مترمربع داشته و دارای شش بخش مجزا نیز می‌باشد. این بخش‌ها عبارت‌اند از کلیسای حواری ارمنی، ارتدکس شرقی (یونانی‌ها،روس‌ها و گرجی‌ها)، کاتولیک ارمنی، کاتولیک رومی، لهستانی‌ها و آشوری‌ها.

این قبرستان دارای دربی چوبی با تزییناتی خاص ارامنه می‌باشد. زمانی که وارد این قبرستان می‌شوید جلویتان بیشتر از قبرها، درختان و سرسبزی این گورستان به چشمتان می‌خورد. بسیاری از این قبرها بسیار خاص طراحی شده‌اند. اما متاسفانه دزدانی بی‌رحم حتی به این قبرها رحم نکرده و فلزات تزیینی این قبرها را می‌دزدند.

تاریخچه گورستان دولاب

در حصار جنوبی شهر تهران یعنی جنوب بازار تهران تجمع ارامنه وجود داشته است آن هم به این علت بوده که قدیمی‌ترین کلیسای شهر تهران به نام کلیسای سورپ گورک در بازارچه قوام الدوله واقع شده بود و هم اکنون نیز پابرجاست. این کلیسا در اواخر قاجار ساخته شده است. اولین گورستان ارمنی‌ها در آن  محدوده بنا شده بود اما به علت تخریب شهری آن قبرستان، دو گورستان دیگر یکی در ونک و دیگری در شرق تهران در سال 1315 ساخته شد.

در کتاب مرآت البلدان به نوشته اعتمادالسلطنه در سال 1317 قمری، کریم خان زند دستور داد تا سنگ تراشان ارامنه در محلی به نام دولاب جمع شوند و این بهانه‌ایی شد برای تاسیس این گورستان.

روایتی است که درسال 1174 آغا محمدخان قاجار در بازگشت از گرجستان و قفقاز تعدادی از افراد ارمنی اسیر شده  در جنگ را با خود به ایران آورد و برای اسکان آنان تهران را برگزید. یکی دیگر از کارهای او کوچ دادن تعدادی از خانوار قره‌باغ به ایران بوده است.

متاسفانه به علت ساخت‌وسازهای بیش از حد، گورستان ونک  تخریب و مقداری از سنگ‌های قیمتی آن به گورستان دولاب انتقال یافت.

چرا به گورستان دولاب قبرستان ممنوعه تهران می‌گویند؟

برای بازدید از گورستان دولاب باید مجوز از سفارت‌خانه‌های روسیه، لهستان، فرانسه و ایتالیا را داشته باشید. گرفتن این مجوزها آنچنان کار سختی نیست. اما شاید به علت دزدی‌هایی که در این گورستان شده است کمی از قبل سختگیرانه تر افراد را به این قبرستان راه میدهند. اما چرا اسم آن را قبرستان ممنوعه نامیده‌اند شاید فقط شیطنت نویسنده و جلب توجه کردن برای مخاطبین بوده است.

 برجستگان دفن شده در گورستان دولاب

در این گورستان شما میتوانید قبرهای سربازان روسیه، آرامگاه کنت‌های فرانسوی که به ایران آمده بودند، شاهزاده‌های گرجی، پزشکان دربار پهلوی و قاجاریه، گورستان دسته جمعی لهستانی‌هایی که در جنگ جهانی دوم در راه بازگشت به وطن خود جان  خود را از دست داده بودند و بسیاری از چهره‌های سرشناس تبعه کشورهای دیگر که در زیر قسمتی از آنها نام برده شده است را  ببینید:

• اوانس اوگانیانس (زاده ۱۲۷۹ یا ۱۲۸۰ – درگذشته ۲ تیر ۱۳۴۰): اولین کارگردان سینمای ایران بوده و همچنین اولین مدرسه بازیگری در ایران را تاسیس نموده است.
• ولادیسلاو هورودکی (زاده ۲۳ مه ۱۸۶۳ – درگذشته ۳ ژانویه ۱۹۳۰): معمار برجسته‌ایی که اهل لهستان بوده است.
• آنتوان سوروگین (اواخر ۱۸۳۰ م، ۱۲۰۹ خورشیدی در سفارت شوری در تهران - درگذشت ۱۹۳۳م، ۱۳۱۲ خورشیدی در تهران): در دوره قاجاریه، عکاس گرجی و روس تبار حاضر در ایران بوده است.
• نیکلای مارکف (زاده ۱۸۸۲ میلادی در تفلیس درگذشته ۱۹۵۷ در تهران): معمار برجسته روسی مقیم ایران. بوده است.
• آلفرد ژان بانیست لومر (زاده ۱۲۲۰ خورشیدی - درگذشته ۴ اسفند ۱۲۸۵): موسیقی‌دان نظامی فرانسوی بوده است که در زمان پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار می‌زیست.
• کنت دو مونت فرت (زاده ۱۸۷۸، ناپل - درگذشته ۱۹۱۶، تهران): اولین رئیس پلیس ایران در آن زمان بوده است.

چگونه به گورستان دولاب برویم؟

گورستان دولاب در اتوبان شهید محلاتی، فی‌مابین خیابان شهید رضایی تاجری از غرب، خیابان مستفیذ از شمال، املاک مسکونی از شرق و گلخانه‌های خیابان پاسدار گمنام از جنوب واقع شده است.